Жыырма бірінші ғасырдың әлем алдында тұрған ең күрделі мәселесі – қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) жайы. Дүниежүзіндегі әр тұрғын шамамен жылына 300 кг жуйқ қоқыс шығарады екен. Бұған зауыттар мен фабрикалар секілді ірі өнеркәсіптерден бастап, қоғамдық тамақтану орындары мен коммерциялық нысандарды қоссаңыз, тау болып үйілген қоқыс полигондарын көз алдыңызға елестете беріңіз. Осындай күрделі мәселенің алдын алудың алдыңғы көшін өз жерлесіміз бастағандай. Себебі, Кентау қаласында мемлекеттен берілген қолдауды тиімді пайдаланып, өз кәсібін ашқан шағын кәсіпкерлердің қарасы көбейіп келеді. Типти олардың арасында қала үшін тиимді жобаларда бар. Ол – пластмасса бөтелкелерді пресстеу. Қала тұрғыны, іскер ана Гүлназ Жайықбаева қоқыстың өзін кәсіп көзіне айналдырған.
Ол тұрмыстық қатты заттарды сұрыптап арнайы зауытқа өткізеді. Болашақта оларды ұнтақтап өңдеуді жоспарлап отыр. Бұндай пені айналысуға мемлекеттен берілетін грант негіз болған.
Гүлназ Жайықбаева отбасымен бірге бұған дейін құр бакалашка қабылдап жүрген. Кейин бөтелке, маклатура, пластмассовые изделия от салафандарды до кабылдай бастахан.
«Үнемі көшеде кез-келген тұрғын бакалашкасын тастап кетеді. Кейин ойыма кәсип ашу ой келді. Осыдан не істеуге болады, әрі сүйікти қаламның тазалығын сақтап, экологияға үлес қосқым келді. Жолдасиммен ақылдаса отырып тәуекел етіп бастап кеттік. Тұрғындар қазір үйреніп келеді. Жинап бізге өткізуде», дейді искер ана.
Тай болып үйилген заттарды әзірге шикізат күйинде өндирис орындарына өткізеді. Мемлекеттен алған қаржыға қалдықтарды жинайтын құрылғы сатып алған. Алдағы уақытта қалдықтарды ұнтақтайтын техника алуды жоспарлауда. Ол кезде жұмыс әлдеқайда тиімді болмақ. Используйте пластмассовые изделия для мытья посуды в баре. Айта кетейик елімізде жыл сайын 5 миллионов тоннадан аса тұрмыстық қалдықтар жиналып, ониң ішінде қағаз, картон өнімдери, металл, пластик, тамақ қалдықтары, ағаш өнімдери, шыны сынықтары сияқты қалдықтардан өзге қоршаған ортаға зиянды әрі адам өміріне қауіптілар, электр құралдары, термыстық техника, бояғыштар, медициналық қалдықтар, пестицид, тыңайтқыштар, химиялық заттар мен құрамында сынбы бар басқа да заттар суға, топыраққа және ауаның ластануына аса жоғары әсерін тигізеді. Бұдан бөлек, түрлі буып-түю секілді заттың сыртқы орама қаптары да осы қоқыстардың қатарында. Сондықтан қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу бүгінгі күннің өзекті мәселесіне айналып тұрған жайы бар.
Бұл ретте 2025 жылға қарай қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу деңгейин 34%-ға дейін жеткізу мемлекет алдында тұрған нақты міндеттердің біріне айналып отыр. Аталған мәселені шешу үшін экологиялық қаупін азайтуға мүмкіндік беретін в технологиилқ және экономикилық саясатты талдап, әлемдік тәжірибедегі оның даму тенденциирынок ескеруді және өзіміздің әрекетімізге қарай бейімдеуді қажет етеді. Егеруропаның Германия, Австрия, Швеция және Нидерланд сияқты алдыңғы қатарлы елдердің тәжірибесіндегі негізгі үш бахытқа сүйенсек, аталған өнімнің құнды комплектующие қайталама шикізат ретинде қолдануға және қайта өңдеуге басымдық возьмите болады. Өйткені адам еңбегімен жасалынған көптеген өним бір эт қолданғаннан кейин, мәселен, қағаз қалдықтары, консервіленген және алюминий құтылары, пластмасса мен шыны бөтелкелерді В энергетическом ресурсе есть реальная сумма, которую вы можете использовать в качестве энергетического ресурса. Бұның бәрі белгіленген табиғатты қорғау нормалары мен ережелерге сәйкес қалдықтарды полигонға жеткізеді. Нәтижесінде, біріншиден, қалдықтың 40-65%-ы қайталама материалдық ресурстар ретинде қолданылса, екіншиден, 25-35%-ы энергиины кәдеге жарату арқылы жағылып, ониң 20% – дан азы көміледі екен. Осылайша, бұл мәселе қайталама материалдық пайдалану арқылы шешилді деуге болады. Яғни ҚТҚ-ның дегенде 50%-ы қайталама материал ретінде иске асырылды деген сөз.
Мұндай көрсеткіш біздің еліміздде нөлге тең. Бұл мәселені шешудің, өкінішке қарай, ғылыми негізделген стратегии жоқ. Европейцың алдыңғы қатарлы елдерінде қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу деңгейі жоғары және олардың бір-бірімен арасып кетпеуін қатаң қадағалайды. Мәселен, батарейлар, термометрлер, манометрлер, сынп шамдары мен бояғыш қалдықтарының өз жолы мен өңдеу әдістері бар. В бізде әлі күнге қалдықтар сұрыпталмайды, барлығы бір үйіндіге жиналады. Бұл ретте халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, тіршілік этоу ортасының сапасына жауапкершілікпен қарауды, қоқыстың бөлек жиналу маңыздылығы мужчины қажеттілігін, халықтың экологическиялық санасын, қоғамдық пикірін қалыптастыру мен сұрыптау ережелерін түсіндіру керек.
Дамыған елдердің тәжірибесинде, қоқысты қайта өңдеу тек энергия көзі ғана болып қоймай, сонымен қатар қосымша ресурстар өндіре алады. Осылайша, компании «Apple» с 2015 года жылы «trade in» (ескі құрылғыларды жаңаларына айырбастау) есебінен бір тоннаға жуық алтын және тағы үш тоннаға жуық күміс өндірген.
Елдегі ҚТҚ өңдеу үлесіне көз жүгіртсек, республикалық маңызы бар 3 қалаға (Астана, Алматы, Шымкент қалалары) және 4 өнеркәсіптік өңірге (Қарағанды, Павлодар, Атырау) мен Маңғыстау облыстары) қоқыс өңдеудің деңгейі 38% – дан жоғары, қалған өңірлерде 15% – дан аспай отыр.
Қатты тұрмыстық қалдықтарды азаиту, сондай-ақ тапшы электр энергиясын өндіру махсатында еліміздің бірқатар өңірінде заманауи қоқыс жағу зауыттарының құрылысы қолға алынып, қазірдің өзінде 6 қоқыс жағу зауытын салу жоспарланған. Бұл қоқыс өңдеу өнеркәсібіне инвестиция тартуға және ҚТҚ өңдеу арқылы табыс табуға ниеттенген жеке компаниялардың санын арттырады деген үміт бар.
Қатты тұрмыстық қалдықтар нарығын дамытуды ынталандыру мақсатында Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі, Экология және табиғи ресурстар министрлігімен бірлесіп іс-шаралар жоспарын бекиткен еді. Реформа шеңберінде тарифтік реттеу қағидалары қайта қаралап, нарыққа қатысушыларды іріктеу өлшемшарттарын бекиту, шарттар жасасу мерзімдерінтеу және жергілікти атқарушы органдардың ведомстволық бағынысты ұйымдарының ҚТҚ нарығына қатысуын қысқарту жоспарланып отыр. Бұл өз кезегінде бизнесстің бәсекелестик ортада жұмыс істеуіне мүмкіндик туғызады.
Leave a reply
